Tại sao tăng trưởng không phải lúc nào cũng tốt?
Hãy thử tưởng tượng một thế giới mà kinh tế không ngừng phát triển, nhưng sông ngòi cạn khô, rừng biến mất, và bất bình đẳng gia tăng. Đây không phải là viễn cảnh khoa học viễn tưởng, mà chính là con đường chúng ta đang đi trong một thế giới chỉ tập trung vào GDP.
Từ năm 1972, báo cáo “Giới hạn của Tăng trưởng” (Limits to Growth) đã cảnh báo rằng sự phát triển kinh tế không kiểm soát, được thúc đẩy bởi công nghiệp hóa, sẽ nhanh chóng làm cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên. Dự báo cho thấy nếu vượt qua ngưỡng giới hạn, kinh tế toàn cầu sẽ sụt giảm nghiêm trọng vào năm 2030. GDP chỉ cho chúng ta biết tổng lượng của cải được tạo ra, nhưng không đo lường được những tổn thất môi trường hay sự gia tăng bất bình đẳng đi kèm.
Dựa vào GDP để đo lường thành công giống như lái xe chỉ nhìn tốc độ mà không quan tâm nhiên liệu – chúng ta đang lao nhanh đến điểm cạn kiệt mà không hay biết. Chúng ta thường nghĩ rằng cứ phát triển kinh tế trước, rồi mới “sửa chữa” môi trường sau. Nhưng khi Trái đất cần được “nạp nhiên liệu”, có thể đã quá muộn.
Liệu có cách nào để phát triển bền vững hơn không?
Doughnut Economics: Công Thức Cân Bằng Cho Sự Bền Vững
Hãy tưởng tượng nhân loại sống thịnh vượng trong “vòng tròn ngọt ngào” của một chiếc bánh doughnut – đáp ứng các nhu cầu cơ bản mà không vượt quá giới hạn sinh thái.
Nhận thức rằng nền kinh tế chỉ dựa vào GDP là không bền vững đã thúc đẩy các nhà kinh tế tìm kiếm những mô hình phát triển mới. Một trong những giải pháp nổi bật là Doughnut Economics của Kate Raworth, được trình bày trong cuốn sách Doughnut Economics: Seven Ways to Think Like a 21st-Century Economist. Bà viết:
“Mục tiêu tăng trưởng GDP không ngừng của thế kỷ trước đã đưa chúng ta đi sai hướng, tạo ra các nền kinh tế suy thoái, phá hủy thế giới tự nhiên mà hạnh phúc con người phụ thuộc vào, đồng thời gia tăng bất bình đẳng.”
Doughnut Economics ưu tiên con người và hành tinh hơn lợi nhuận kinh tế đơn thuần. Thay vì hy sinh môi trường để đạt được tăng trưởng, mô hình này tập trung vào các ranh giới xã hội và sinh thái, phù hợp với các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs), để đảm bảo nhu cầu của tất cả mọi người đều được đáp ứng.
Điểm đặc biệt của mô hình này là khuyến khích kinh tế tuần hoàn—một hệ thống không chỉ tái chế mà còn tái tạo các nguồn lực, giảm thiểu lãng phí và tạo ra lợi ích xã hội. Điều này khiến Doughnut Economics vượt xa các mô hình kinh tế tuyến tính truyền thống.
Mô hình này không chỉ là lý thuyết mà đã được áp dụng thực tế. Amsterdam là thành phố đầu tiên trên thế giới áp dụng Doughnut Economics sau đại dịch COVID-19. Thành phố này ưu tiên kinh tế tuần hoàn, tái sử dụng tài nguyên, giảm thiểu chất thải và đảm bảo sự cân bằng giữa lợi ích xã hội và môi trường.
Tại Đông Nam Á, Thái Lan cũng áp dụng mô hình này bằng cách đưa ra các ngưỡng phát triển kinh tế tối thiểu và tối đa, nhằm cân bằng giữa nhu cầu xã hội và giới hạn môi trường. Đây là một minh chứng sống động cho sự phát triển bền vững.
Hướng Đi Nào Cho Tương Lai?
Cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững là một bài toán khó. Nó đòi hỏi sự thay đổi trong tư duy và cách tiếp cận. Nhưng việc đặt ra những câu hỏi khó khăn này là bước đầu tiên để tạo ra sự thay đổi tích cực.
Hãy tiếp tục đồng hành cùng Ecoquity để khám phá thêm những giải pháp cho sự bền vững. Hành trình của chúng ta mới chỉ bắt đầu!